İran; Şiraz’dan İsfahan’a, Tebriz’den Yezd’e uzanan zengin kültürü, halı–minyatür–mimari geleneği ve güçlü mutfağıyla seyahatseveri cezbediyor. Ancak 2025’te İran planı yaparken giriş rejimini, güvenlik uyarılarını, yerel hukuk ve uygulamaları (özellikle kıyafet kuralları) ve ödeme altyapısını iyi bilmek şart. Türk vatandaşları için tablo temelde olumlu: umuma mahsus dahil tüm pasaport türleriyle 90 güne kadar vizesiz giriş mümkün. Diğer milliyetler için e-Vize sistemi işletiliyor. Bunun yanında uluslararası kartların İran’da çalışmaması, başörtüsü/kıyafet kurallarının yabancılar için de geçerli olması ve bazı sınır bölgelerinde güvenlik risklerinin yüksek seyretmesi, planınızı “realite odaklı” kurmayı zorunlu kılıyor. Dışişleri Bakanlığı+2eVisa Iran+2
Aşağıda, 2025’e göre güncel ve uygulanabilir bir yol haritası bulacaksınız: Türk vatandaşları için vizesiz 90 gün kuralı, diğer milliyetler için e-Vize adımları, pasaport/kimlik–sigorta–kayıt gereklilikleri, kıyafet (hicap) rejimi, nakit–kartdüzeni, sınır/kriz başlıkları ve örnek dosyalar…
1) Türk vatandaşları için 2025 tablosu: Vizesiz 90 gün
T.C. Dışişleri’nin güncel bilgilendirmesine göre umuma mahsus, hususi, hizmet ve diplomatik pasaport hamili Türk vatandaşları, İran’a 90 gün süreyle vizesiz giriş yapabilir. Bu serbestî kısa süreli ziyaret içindir; daha uzun kalış/ikamet/çalışma/öğrenim için farklı izinler gerekir. İran tarafının Türkçe resmî konsolosluk sayfası da “her girişte 90 gün” bilgisini tekrar eder; aşım durumunda para cezası ve çıkış işlemlerinde ek prosedür söz konusudur. Dışişleri Bakanlığı+1
90/180 mantığı: Uygulamada çoğu ülkenin kısa kalış rejiminde olduğu gibi 180 gün penceresinde 90 günyaklaşımı esas alınır; aşım planı yapmayın. (Kalışınızı uzatmak, vizesiz rejimin amacı dışındadır ve idari yaptırıma yol açabilir.) Türkiye İslam Cumhuriyeti Büyükelçiliği
2) Diğer milliyetler için e-Vize: Portal, adımlar, pratik
Türk vatandaşı değilseniz (veya Türk vatandaşı olup 90 günden uzun kalış, farklı amaçlar planlıyorsanız) e-Vize süreci devreye girer. Resmî başvuru adresi evisa.mfa.ir / evisatraveller.mfa.ir portalıdır. Başvuru çevrim içi yapılır; e-posta doğrulaması, foto ve pasaport görseli yükleme, başvuru numarasının kaydı gibi adımlar bulunur. Gerekirse mülakat/ek belge talep edilebilir. Onay çıktınızı PDF/çıktı olarak taşıyın. eVisa Iran+2evisatraveller.mfa.ir+2
Not (politika değişkenliği): 2025’te İran’ın bazı batı ülkeleri için turu zorunlu kılan veya özgeçmiş–sosyal medya dökümü isteyen sıkılaştırılmış vize süreçleri gündeme geldi. Bu uygulamalar Türk vatandaşlarını etkilemez; ancak diğer milliyetler için güncel politika mutlaka resmî kaynaklardan doğrulanmalı. (Vize politikasının hızla değişebildiğine dair referans niteliğinde güncel özetler mevcuttur.) Vikipedi
3) Pasaport–geçerlilik, sigorta ve girişte beklenen kanıtlar
-
Pasaport/kimlik: Pasaportunuzun en az 6 ay geçerli olması güvenli bölgedir; yıpranmış MRZ (makine okunur alan) sorun çıkarabilir.
-
Seyahat sağlık sigortası: Şiddetle tavsiye edilir; uzun süreli veya vize gerektiren dosyalarda zorunluluk yer yer açıkça belirtilir. (Poliçede “İran kapsama alanı” net yazsın.) evisatraveller.mfa.ir
-
Konaklama ve dönüş kanıtı: Vizesiz girişte bile otel/onay ve dönüş/ileri bilet ibrazı, taşıyıcı ve sınır tarafında dosyanızı güçlendirir.
-
Kayıt: Kısa konaklamada sistematik bir yabancı kayıt yükümlülüğü rutin turiste nadiren yansır; ancak uzun kalış/özel izin gerektiren bölgeler planlıyorsanız yerel makamların yönlendirmesine uyun.
4) Kıyafet (başörtüsü) ve davranış kuralları: “Yabancılar için de geçerli”
İran’da başörtüsü (hicap) ve mütevazı giyim kuralları yabancılar için de uygulanır. Kadın turistler kamusal alanda başörtüsü ve kollar–bacaklar kapalı, bol üst (manto/uzun tunik) giyer; erkekler için şort ve kolsuz kamusal alanlarda uygun görülmez. 2024–2025 boyunca “kıyafet yasası” etrafında yaptırım/denetim tartışmaları gündemde oldu; yer yer sıkı denetim, SMS uyarıları, kamera/saha gözetimi haberleri çıktı. Uygulama seviyesi şehir ve döneme göre değişebilse de hukuki yükümlülük yürürlüktedir—planınızı yasa yürürlükteymiş gibi tasarlayın. SURFIRAN+2AP News+2
Havalimanı inişi pratik: Pasaport kontrolünden önce başörtünüzü takın; inişte kıyafet uygunluğu yüzünden zaman kaybetmeyin. (Ziyaretçi deneyimlerinden süzülmüş “iyi uygulama”.)
5) Ödeme ve bütçe: Nakit ülkesine hoş geldiniz
Uluslararası kartlar (Visa/Mastercard/AmEx) İran’da çalışmaz; bankamatikler (ATM) yabancı kartları kabul etmez. Tüm harcama için nakit USD/EUR getirmeniz gerekir; varışta döviz bozdurma yapın. Piyasada turistlere yönelik ön ödemeli “tourist card” çözümleri bulunsa da güvenilirliği/erişilebilirliği dönemsel değişir. Fiyatlar sıkça Tümen (Toman) cinsinden söylenir: 1 Tümen = 10 Riyal. Pazarlık ve yazılı teyit (mesela otel/transfer) önemlidir. Against the Compass+1
6) Güvenlik görünümü 2025: “Genel uyarı seviyesi yüksek”
Birçok ülkenin resmî seyahat uyarıları yüksek risk vurgusu yapıyor: Protestolar, keyfi/aleni gözaltı, toplanma yasağı, sınır bölgelerinde silahlı/smuggling riski gibi başlıklar var. İran-Irak, İran-Afganistan, İran-Pakistan sınır şeritleriözellikle hassas ve kaçınılması tavsiye edilen bölgeler arasında. Seyahatinizi “yoğun güvenlik çerçevesi” farkındalığıyla planlayın; kalabalık gösterilerden uzak durun, foto/video çekerken resmî/askerî tesislere asla yönelmeyin. Seyahat+2Travel.gc.ca+2
Kara geçişleri / olağanüstü durum: Resmî duyurular, gerekmesi halinde Azerbaycan, Ermenistan veya Türkiye üzerinden kara yoluyla çıkış alternatifi kullanılabileceğini bildiriyor; anlık durumdeğişebileceğinden her güncellemede doğrulayın. ir.usembassy.gov+1
7) Sınırda ve şehirde “ne yapmamalı?”
-
Dron, profesyonel kamera ve dron benzeri ekipman: İzin almadan kesinlikle kullanmayın.
-
Askerî–resmî binalar, büyükelçilikler, güvenlik noktaları: Foto/video çekmeyin.
-
Alkol ve bazı içerikler: Yerel hukuka tam uyum; taşıma/servis yasakları var.
-
Sosyal medya–haberleşme: Bazı platformlar erişim sınırlı olabilir; çevrim içi servisler için VPN tartışmaları hukuki gri alana düşebilir—dikkatli davranın.
8) Sık sorulanlar: “İsrail damgası/ziyareti, ikinci pasaport vs.”
İran’a İsrail pasaportuyla giriş mümkün değildir. Pasaportunda İsrail damgası olan yabancılarla ilgili uygulamalar dönemsel/kişisel takdire açık olabilmiştir; teyide muhtaç, gri uygulamalardır. Riskten kaçınma odaklı planlama yapın; en güncel sınır uygulamasını uçmadan önce havayolunuz ve resmî kaynakla doğrulayın. (Bu konuda resmî metinler muğlâk olabildiğinden “emin değilsen, risk alma” yaklaşımı esastır.)
9) Örnek Olay A — “9 gecelik klasik rota” (Tahran–Yezd–İsfahan–Şiraz)
Profil: Türk pasaportlu çift; vizesiz 90 gün aralığında 9 gece.
Evrak seti: Pasaport (≥6 ay), sigorta PDF’i, otel/onaylar, dönüş PNR’i.
Uygulama: Nakit USD getirildi; inişte küçük kısmı Tümen’e çevrildi. Kıyafet kuralları havalimanından itibarenuygulandı. Turistik tesislerde fotoğraf sadece “serbest” alanlarda.
Sonuç: Sorunsuz giriş/çıkış; bütçe sapması yok.
10) Örnek Olay B — “Karadan giriş/çıkış” (Van–Urumiye hattı üzerinden gir, Tebriz–Ermenistan yönünden çık)
Profil: Deneyimli gezgin; rota Anadolu–Kuzeybatı İran–Kafkasya.
Evrak: Pasaport, sigorta, kâğıt çıktılar; nakit USD/EUR.
Uyarı: Sınır hattı hassastır; güncel güvenlik koşullarına ve resmî uyarılara göre hareket edildi. Giriş–çıkışlar öncesi konsolosluk duyuruları ve yerel haberler kontrol edildi. Smartraveller+1
11) Örnek Olay C — “Uzun kalış / yaratıcı çalışma” (60–75 gün)
Profil: Fotoğrafçı; Şiraz merkezli, kırsalda da çekim.
Not: Vizesiz rejim 90 gün alan tanır; çalışma/gelir üretimi farklı kurallara tabidir (basın/çalışma vizeleri). Dronkesinlikle uçurulmadı; kırsalda çekimler için yerel rehber ve yazılı izin tercih edildi.
Sonuç: Aşım yapılmadan, plan hedef süreyi aştırtmadan tamamlandı.
12) Kıyafet & kültür pratiği: “Şüphe varsa muhafazakâr seç”
-
Kadınlar: Başörtüsü, uzun/bol üst (manto/tunik), bilekleri kapatan pantolon/etek; gerekirse şal yedeği taşıyın.
-
Erkekler: Şort yok; kısa kollu tişört kabul edilebilir olsa da uzun kol daha güvenli.
-
Karma alanlar & kutsal mekânlar: Yerel işaret ve görevlilerin yönlendirmesine uyun. (Resmî ve güvenilir rehber siteler bu standardı açıklar.) SURFIRAN+1
13) Para–kur–fiş: “Okunabilir–tutarlı–doğrulanabilir” yaklaşımı
-
Okunabilir: Her ödeme/bozdurma için makbuz/fiş isteyin; telefonla foto alın.
-
Tutarlı: Otel–transfer–tur ücretlerini yazılı teyit edin (Tümen/Riyal karışmasın).
-
Doğrulanabilir: Konaklama ve araç kiralamalarda sözleşme/fatura alın.
14) Ulaşım & iletişim
-
İç hat uçuşları uygun fiyatlı olabilir; ancak sezonda erken rezervasyon.
-
Tren/otobüs yaygın; gece seferlerinde değerli eşyayı yanınızda tutun.
-
SIM kart: Varışta yerel operatörlerden alın; bazı uygulamalara erişim sınırlı olabilir.
15) Sağlık & ilaç
-
Reçeteli ilaç taşıyorsanız doktor raporu (İngilizce) bulundurun.
-
Aşı/sağlık: Girişte özel bir aşı gerekliliği yok; kişisel profilinize göre doktorunuza danışın.
-
Su ve gıda: Şişe suyu, iyi pişmiş gıdalar; hijyen standardını koruyun.
16) Fotoğraf–çizim–not tutma: “Neyi çektiğinizi bilin”
Askerî/resmî tesis, polis noktaları, stratejik altyapılar yasak veya çok riskli. Turistik alanlarda bile görevlilerin uyarısına anında uyun; profesyonel ekipmanla çekim özel izin gerektirebilir.
17) Havalimanı akışı: İniş–çıkış senaryosu
-
İniş: Kıyafet uygun, pasaport + (varsa) e-Vize çıktısı, dönüş PNR, otel.
-
Çıkış: Overstay yok; nakit–dekontlarınız düzenli; elektronik cihaz kontrollerine nazik davranın.
18) Kriz yönetimi mikro rehberi
-
Temas listesi: Türkiye’nin Tahran Büyükelçiliği ve Meşhed Tebrik Ofisi/Konsolosluk telefonlarını not edin.
-
Toplanma–protesto–kalabalık: Uzak durun; rotayı çabuk değiştirin.
-
Haber akışı: Resmî seyahat uyarılarını günlük kontrol edin; ABD/Kanada/Avustralya gibi ülkelerin tavsiyeleri, bölgesel risk haritasını yakından izler. Seyahat+2Travel.gc.ca+2
19) “Saha gerçekleri” kısa kısa
-
Wi-Fi/VPN: Otellerde Wi-Fi var ama yavaş/sınırlı olabilir.
-
Bahşiş–pazarlık: Pazarlıksız olmaz; ama saygılı/ölçülü olun.
-
Kadın solo seyahat: Büyük şehirlerde turistik akslar daha pratik; kıyafet ve saat seçimi hassasiyeti önemli.
-
Aileyle seyahat: Çocuklarla gezi rahat, ancak kıyafet–kurallar çocuklar için de geçerli.
20) 72 saatlik son kontrol listesi
-
Pasaport (≥6 ay),
-
Sigorta (PDF/çıktı),
-
Konaklama–PNR (offline klasör),
-
Nakit USD/EUR (bütçenizin tamamı + yedek),
-
Kıyafet seti (başörtüsü/şal + bol üst),
-
Acil iletişim (elçilik/konsolosluk),
-
Güncel uyarı (sınır–protesto–uçuş durumları). Seyahat+1
21) “Sık yapılan 14 hata” ve sonuçları
-
“Kart çekerim” sanmak → ödemesiz kalmak; nakitle gelin. Against the Compass
-
Kıyafet kuralını hafife almak → saha sürtünmesi/idari sorun. AP News
-
Sınır bölgelerinde “fotoğraf macerası” → gözaltı/ek sorgu riski. Smartraveller
-
Overstay → ceza + çıkış işlemi uzar. Türkiye İslam Cumhuriyeti Büyükelçiliği
-
Güncel seyahat uyarılarını okumamak → beklenmedik risk. Seyahat+1
-
Dron/aksiyon kamerası izinsiz uçurmak → ciddi idari sonuçlar.
-
“İsrail damgası var ama sorun olmaz” rehaveti → geri çevrilme riski (muğlâk alan).
-
Yıpranmış pasaport → check-in/entry sorunu.
-
Sadece dijital evrak → offline senaryoda aksama.
-
Turistik/medya/çalışma sınırlarını karıştırmak → yanlış vize/izin. eVisa Iran
-
Protesto–kalabalık merakı → riskli temas. Seyahat
-
Büyük tutarı tek noktada bozdurmak → kur/komisyon kaybı.
-
SIM almayıp bağlantısız kalmak → kriz anında iletişim zayıf.
-
Aşırı detaylı/profesyonel çekim için izin almamak → çekim engeli.
22) “Kritik yol” (geriye doğru plan)
-
T–6 hafta: Güzergâh–bütçe, konaklamalar, sigorta; pasaport kontrolü.
-
T–3–4 hafta: (Gerekirse) e-Vize başvurusu ve belge yüklemeleri. evisatraveller.mfa.ir
-
T–7 gün: Nakit tedariki, PDF/çıktılar, kıyafet/ekipman kontrolü.
-
T–72–24 saat: Uçuş durumu, güvenlik uyarıları, havalimanı transferi.
Sonuç: 2025’te İran — Türk vatandaşına vizesiz 90 gün, herkes için “disiplinli” plan
Fotoğrafı net çizelim: Türk vatandaşları için 90 güne kadar vizesiz giriş olanağı 2025’te de yürürlükte. Diğer milliyetler (ya da 90 gün üstü/özel amaçlar) için e-Vize sistemi ve zaman zaman sıkılaşan kurallar söz konusu. Kıyafet(başörtüsü–mütevazı giyim) yürürlükte ve yabancılar için de geçerli; uluslararası kartlar çalışmadığı için nakitzorunluluğu gerçek. Güvenlik düzeyi bazı dönem/yerlerde yüksek riskli; resmî uyarıları takip etmek, kalabalıklardan uzak durmak ve fotoğraf–ekipman konusunda aşırı dikkatli olmak gerekiyor.
Strateji şu: Okunabilir–Tutarlı–Doğrulanabilir evrak + nakit bütçe + kıyafet/davranış uyumu + güncel uyarı takibi. Bu dört sütunu yerine koyduğunuzda, İran’ın şiir–mimari–mutfak üçlüsünü sorunsuz ve saygılı bir deneyime çevirebilirsiniz. Vizesiz 90 gün (TR) “kolaylık”tır; sahadaki başarı ise disiplinli hazırlık ve yerel kurallara hassasiyetile gelir.